İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) tutuklama kararına rağmen Macaristan’a geldi.Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın daveti üzerine ülkeye gelen Netanyahu, Macaristan Savunma Bakanı Kristof Szalay-Bobrovniczky tarafından Uluslararası Liszt Ferenc Havalimanı’nda karşılandı.
Szalay-Bobrovniczky, sosyal medya hesabı Facebook üzerinden, Netanyahu ve eşinin karşılanmasına ilişkin fotoğraflar paylaştı. Bakan Szalay-Bobrovniczky, paylaşımında, “İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Budapeşte’ye hoş geldiniz.” ifadesini kullandı. Bu arada, İsrail basınında yer alan haberlere göre, Netanyahu, Başbakan Orban’ın yanı sıra Macaristan Cumhurbaşkanı Tamas Sulyok ile görüşecek.
UCM, 21 Kasım 2024’te açıkladığı kararda, “Gazze’de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan” dolayı Netanyahu ile eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama emri çıkardığını duyurmuştu. UCM’nin çıkardığı tutuklama emirlerinin uygulanması, mahkemenin kurucu anlaşması Roma Statüsü’nün 86. ve 87. maddeleri gereğince taraf ülkelerin yükümlülüğünde bulunuyor. Statünün 89. maddesi uyarınca, Netanyahu ve Gallant’ın, UCM’ye taraf herhangi bir ülkeye seyahati durumunda, o ülkenin yetkili makamlarınca tutuklanıp Lahey’deki mahkemeye teslim edilmesi gerekiyor. UCM’nin kararını “saçma” olarak nitelendiren Orban, Kasım 2024’te Netanyahu’ya “tutuklanmama garantisi” vererek, kendisini ziyarette bulunması için ülkesine davet etmişti.
Macaristan hükümeti, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nden (UCM) ayrılma kararı aldığını bildirdi.Macaristan Hükümet Sözcüsü Zoltan Kovacs, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Macaristan Uluslararası Ceza Mahkemesi’nden ayrılıyor. Devlet Bakanı Gergely Gulyas, hükümetin UCM’den çekilme kararı aldığını duyurdu.
Gulyas, “Çekilme süreci, Macaristan’ın anayasal ve uluslararası hukuki yükümlülükleri doğrultusunda perşembe günü başlayacak.” ifadelerini kullandı.
Bu karar, UCM tarafından hakkında tutuklama emri çıkarılan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Macaristan ziyareti sırasında alındı.
Macaristan, Roma Statüsü’nü 15 Ocak 1999’da imzalamış ve 30 Kasım 2001’de onay belgesini tevdi etmişti. UCM’yi kuran Roma Statüsü 1 Temmuz 2002’de yürürlüğe girmişti.
Roma Statüsü’nün 127. maddesine göre çekilme işlemi, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri’ne yazılı bildirimle gerçekleştiriliyor. Bildirimde daha sonraki bir tarih belirtilmediği takdirde, çekilme bildirimin alınmasından bir yıl sonra yürürlüğe giriyor.
Roma Statüsü’nün 127. maddesinde, “Bir devlet, çekilme nedeniyle, Statü’ye taraf olduğu süre içinde doğan yükümlülüklerden, tahakkuk etmiş olabilecek mali yükümlülükler dahil, kurtulmuş sayılmaz. Çekilme, çekilen devletin işbirliği yapma görevi bulunduğu ve çekilmenin yürürlüğe girdiği tarihten önce başlatılmış olan cezai soruşturmalar ve yargılamalarla bağlantılı olarak Mahkeme ile işbirliğini etkilemeyeceği gibi çekilmenin yürürlüğe girdiği tarihten önce Mahkeme tarafından hâlihazırda incelenmekte olan herhangi bir meselenin sürekli olarak değerlendirilmesini hiçbir şekilde engellemez” ifadeleri yer alıyor.
Buna göre bu bir yıllık süre içerisinde Macaristan’ın UCM’ye karşı Roma Statüsü’ndeki yükümlülüklerini yerine getirmeye devam etmesi, yani gerektiğinde tutuklama emrini uygulaması gerekiyor.
Macaristan’a benzer şekilde daha önce Filipinler, UCM’nin ülkedeki duruma ilişkin ön soruşturma başlatmasından yaklaşık bir ay sonra, 14 Mart 2018’de Roma Statüsü’nden çekilme niyetini açıklamış, çekilme işlemi bir yıl sonra 16 Mart 2019’da tamamlanmıştı.
Ancak Filipinler’in UCM’den çekilmiş olması, çekilme tarihinden önceki dönemde işlenen suçlara ilişkin yargı yetkisini etkilememişti.
Filipinler eski Devlet Başkanı Rodrigo Duterte, ülkesinin UCM’den çekilmiş olmasına rağmen, çekilme öncesi döneme ait suçlamalarla ilgili olarak halen UCM’de tutuklu olarak yargılanıyor.
